Hoofdpijn

Wat is hoofdpijn?

Hoofdpijn: iedereen heeft er helaas wel eens last van. Zowel kinderen als volwassenen: niemand wordt gespaard! Zo bestaan er ook nog eens verschillende soorten en oorzaken van hoofdpijn. Hoofdpijn komt bijvoorbeeld vaak voor als symptoom van griep of een welbekende verkoudheid. Het hebben van hoofdpijn is geen pretje, maar gelukkig is het in de meeste gevallen onschuldig en gemakkelijk te verhelpen.

Wat is de oorzaak van hoofdpijn?

Omdat er verschillende soorten hoofdpijn bestaan, kan de aandoening ook verschillende oorzaken hebben. Naast dat het door besmetting met een virus kan opkomen (zoals een verkoudheid), kunnen ook omgevingsfactoren of andere lichamelijke aandoeningen ervoor zorgen dat je last van hoofdpijn krijgt. Een aantal andere oorzaken van hoofdpijn zijn:

Vermoeidheid of een verstoorde nachtrust
Een onverstoorde nachtrust is hét moment waarop ons lichaam kan herstellen en ontspannen. Wanneer we niet genoeg slapen, kan dit voor spanning zorgen in ons hoofd, met spanningshoofdpijn als gevolg.

Stress of depressie
Maak je je druk? Naast ons lichaam, hebben onze hersenen ook voldoende rust nodig. Bij veel piekeren met stress als gevolg, blijven de hersenen maar bezig. Dit is ontzettend uitputtend, wat tot hoofdpijn kan leiden.

Een hoge bloeddruk
In het geval van een langdurige (te) hoge bloeddruk, kunnen de aderen in ons hoofd vernauwen. Dit zorgt voor een vervelende hoofdpijn. Wanneer de aderen flink vernauwd zijn, kun je zelfs last krijgen van migraine.

Een verwonding
Een verwonding ontstaat in veel gevallen door een klap of val. Tijdens de verwonding die je hierbij oploopt, spannen onze spieren sterk samen. Deze spanning kan voor hoofdpijn zorgen. Daarnaast kan (overmatig) bloedverlies ook zorgen voor hoofdpijn. Dit zorgt er namelijk voor dat er te weinig rode bloedcellen in het bloed voorkomen, waardoor het bloed minder zuurstof vervoert.

Omgevingsfactoren zoals een slecht geventileerde ruimte, of het weer
Ons lichaam heeft zuurstof nodig om goed te functioneren. Is de lucht droog door slechte ventilatie, een te hoge verwarming of door (koud) weer? Dit kan ervoor zorgen dat de slijmvliezen uitdrogen en ons lichaam vocht verliest. Omdat de longen minder zuurstof kunnen opnemen, kan dit hoofdpijn als gevolg hebben.

Het overmatig en langdurig gebruiken van pijnstillers (bijvoorbeeld paracetamol)
Dit wordt ook wel medicijnafhankelijke hoofdpijn genoemd. Het (preventief) slikken van pijnstillers door mensen die extra gevoelig zijn voor hevige hoofdpijn, kan ervoor zorgen dat de pijnstillers niet meer of onvoldoende werken. Door maar pijnstillers te blijven nemen, kom je in een soort vicieuze cirkel terecht.

Hormonale factoren, de menstruatiecyclus (bij vrouwen)
Vlak voor de menstruatie daalt de hoeveelheid van het hormoon oestrogeen in het vrouwelijk lichaam. Dit zorgt ervoor dat het lichaam gevoeliger is voor pijn; met spanningshoofdpijn of migraine als gevolg.

Slecht zien
Wanneer je een oogafwijking hebt en hiervoor geen lenzen of bril draagt, moeten de ogen en hersenen extra hard werken om dit te compenseren. Door deze overbelasting kan hoofdpijn ontstaan. Daarnaast kunnen hangende oogleden bijvoorbeeld ook erg zwaar aanvoelen, met het overmatig samenknijpen en aanspannen van de spieren.

Een slechte lichaamshouding
Een goede lichaamshouding is ontzettend belangrijk. Is dit niet het geval, omdat het hoofd bijvoorbeeld te ver naar voren hangt, komt er extra druk op de nekwervels en nekspieren terecht, met cervicogene hoofdpijn als gevolg.

Het gebruik van medicijnen, welke hoofdpijn als bijwerking hebben.

Maar ook wanneer je een fervente koffiedrinker bent en plotseling een kopje overslaat op een moment waar je normaal gesproken cafeïne zou innemen, kan het missen van dat kopje ook nog wel eens voor hoofdpijn zorgen. Dit wordt ook wel onttrekkingshoofdpijn genoemd, wat eigenlijk een soort ontwenningsverschijnsel is.

Hoe herken je hoofdpijn?

Hoofdpijn is voor iedereen verschillend, maar één ding is zeker: pijn aan een of meerdere kanten van het hoofd is wel het meest herkenbare symptoom. In sommige gevallen kun je zelfs last krijgen van meerdere soorten hoofdpijn. We zetten de verschillende soorten hoofdpijn voor je op rij en de meest voorkomende klachten daarvan.

Spanningshoofdpijn

Spanningshoofdpijn is de meestvoorkomende vorm van hoofdpijn. Hierbij ontstaat de pijn meestal geleidelijk en kan dit aanhouden van enkele uren tot zelfs enkele dagen. De pijn voelt vaak erg dof en zwaar, en bevindt zich vervelend genoeg aan beide kanten van het hoofd (de slapen). Soms kan de pijn uitstralen naar de nek. Spanningshoofdpijn kan veel oorzaken hebben, waaronder stress, vermoeidheid of bijvoorbeeld een slechte lichaamshouding.

Chronische spanningshoofdpijn
Er is sprake van chronische spanningshoofdpijn wanneer de hoofdpijn minimaal 15 dagen op rij blijvend is en ook nog eens langer dan 3 maanden blijft hangen. Geen pretje dus. Daarnaast is er ook nog kans op een paar bijkomende symptomen, misselijkheid en overgevoeligheid voor licht. De hoofdpijn kan een aantal uur aanhouden, maar kan ook blijvend zijn.

Migraine

Geen daglicht kunnen verdragen en een stekende pijn in één kant van het hoofd: zo staat migraine bij velen bekend. Waar spanningshoofdpijn voorkomt aan beide zijden van het hoofd, is dit bij een migraine aanval vaak wel niet geval. De pijn die migraine met zich meebrengt kenmerkt zich door een kloppende pijn. Een migraineaanval kan erg heftig zijn, aangezien het enkele uren kan duren, maar sommigen zelfs enkele dagen plat kunnen liggen. De oorzaak van migraine is niet bekend, maar er wordt wel gesproken over genetische aanleg.

Migraine kan ook voorkomen tijdens of voor de menstruatie. Dit heeft te maken met het hormoon oestrogeen: de levels van dit hormoon veranderen namelijk in deze periode. Naast kloppende pijn in het hoofd kenmerkt migraine zich door de volgende symptomen:

Duizeligheid, slapheid en/of een licht gevoel in het hoofd;
Misselijkheid en/of braken;
Overgevoeligheid voor licht en geluid;
Moeite hebben met zien door lichtflitsen of schitteringen in het gezichtsveld.

Clusterhoofdpijn

Clusterhoofdpijn is een van de meest zware soorten hoofdpijn en is (gelukkig!) ook vrij zeldzaam. Deze hoofdpijnsoort komt voornamelijk voor bij mannen tussen de 20 tot 50 jaar oud en komt voor in aanvallen. Deze scherpe pijnaanvallen duren meestal tussen 10 minuten en enkele uren, en dit kan tot wel 8 keer per dag terugkomen. Ook is de oorzaak van clusterhoofdpijn helaas onbekend.

Clusterhoofdpijn kan zo maar eens 4 tot 12 weken regelmatig optreden en daarna met de noorderzon verdwijnen. In de meeste gevallen kun je er bijna een wekker op zetten: de pijn komt elke dag namelijk op ongeveer hetzelfde tijdstip terug. Clusterhoofdpijn is te herkennen aan de volgende klachten:

Acute, heftige pijnaanvallen (vooral ‘s nachts);
Een hangend ooglid;
Pijn rond één oog;
Roodheid, tranen en/of een kleinere pupil in één van de ogen;
Zweten (vooral in het gezicht).

Hoofdpijn door het overmatig gebruik van medicijnen

Hoofdpijn door overmatig gebruik van medicijnen is meestal het gevolg van het gebruik van paracetamol (meer dan 15 keer per maand) of medicijnen met werkzame stoffen zoals codeïne of morfine. Naast hoofdpijn kunnen de volgende symptomen hierbij ontstaan:

Nekpijn;
Verstoorde nachtrust;
Vermoeidheid;

Aangezichtspijn

Aangezichtspijn komt vaak aan een kant van het gezicht voor en ontstaat door verhoogde druk op een zenuw in ons gezicht. De zenuw vertakt naar het voorhoofd, de neus en onderkaak, en in het geval van dit type hoofdpijn vindt de pijn dus ook in of rond deze delen van het gezicht plaats. Acute aangezichtspijn is te herkennen aan zeer heftige pijnscheuten die slechts enkele seconden tot ongeveer 2 minuten duren. Deze pijnaanvallen kunnen meerdere keren per dag voorkomen, waarbij de periode tussen de aanvallen in pijnloos verloopt.

De oorzaak van aangezichtspijn is niet duidelijk. Er wordt gedacht dat de pijn kan ontstaan doordat een bloedvat op de zenuw knelt. Hierdoor is de zenuw extra gevoelig voor bijvoorbeeld kou of aanraking, wat als hevige pijn kan aanvoelen. Aangezichtspijn kan ook voorkomen als reactie op:

Problemen of ontstekingen in het gebit;
Ontstekingen in de holtes van het gezicht;
MS (multiple sclerose), wanneer de zenuw beschadigd is.

Aangezichtspijn is te herkennen aan de volgende symptomen:

Acute, heftige pijnscheuten in één kant van het gezicht die kunnen aanvoelen als messteken of stroomstoten;
De pijn duurt enkele seconden tot minuten;
Zweten (vooral in het gezicht);
Soms kan de pijn ontstaan door aanrakingen, beweging in het gezicht of door kou.

Cervicogene hoofdpijn

Omdat cervicogene hoofdpijn vergelijkbare symptomen als migraine heeft, kan het nog best lastig zijn om de twee van elkaar te onderscheiden. Toch is er een belangrijk verschil: migraine ontstaat in de hersenen, waar cervicogene hoofdpijn zijn oorsprong in de nek of schedelbasis heeft. Cervicogene hoofdpijn wordt veroorzaakt door problemen in de zenuwen, botten of spieren in de nek. Hier ontstaat de pijn, welke uitstraalt naar het hoofd.

Verschillende aandoeningen kunnen ervoor zorgen dat dit type hoofdpijn optreedt. Denk hierbij aan artrose of een verzakte tussenwervelschijf in de nek. Daarnaast kan een verkeerde lichaamshouding ook zorgen voor cervicogene hoofdpijn. Als je een lange tijd in een verkeerde houding zit of staat, kan er druk op de nek en de schedelbasis komen te staan met cervicogene hoofdpijn als gevolg.

Net als migraine, kan cervicogene hoofdpijn de volgende symptomen hebben:

Overgevoeligheid voor licht en geluid;
Wazig zicht/moeite hebben met zien;
Kloppende hoofdpijn.

Daarnaast wordt dit type hoofdpijn gekenmerkt door de volgende verschijnselen:

Een stijf gevoel in de nek;
Pijn aan één kant van het hoofd;
Pijn rond de ogen;
Pijn tijdens het hoesten of niezen;
Hoofdpijn bij bepaalde houdingen of bewegingen van de nek.

Soort hoofdpijn	Waar	Kenmerkend	Ontstaan	Oorzaak
Spanningshoofdpijn	Beide kanten van het hoofd	Doffe, zware pijn	Geleidelijk	Stress, vermoeidheid, lichaamshouding
Migraine	Eén kant van het hoofd	Kloppende en stekende pijnen	Aanval	Genetische aanleg, menstruatie
Clusterhoofdpijn	Pijn rond één oog	Acute heftige pijn	Aanval	Onbekend
Aangezichtspijn	Eén kant van het gezicht	Acute scherpe pijn	Aanval	Onbekend
Cervicogeen	Eén kant van het hoofd, nek	Stijve nek, kloppende hoofdpijn	Geleidelijk	Lichaamshouding, problemen in de nek

Hoe lang duurt hoofdpijn?

De één is er zo vanaf, en de ander kan er meerdere weken letterlijk ziek van zijn. De duur van hoofdpijn verschilt per persoon, maar ook zeker per soort hoofdpijn. Zo duurt een ‘normale’ spanningshoofdpijn ongeveer enkele dagen, maar kan clusterhoofdpijn telkens terugkomen in een periode van 8 tot 12 weken met een paar pauzes tussendoor. Het ligt dus volkomen aan het soort hoofdpijn waar je mee te maken hebt.

Wat te doen tegen hoofdpijn?

De belangrijkste én meest voor de hand liggende manier om hoofdpijn te behandelen is veel rust nemen. Uitzieken dus! Daarnaast kun je ervoor kiezen om (lichte) pijnstillers in te nemen wanneer de pijn je te veel wordt. Denk hierbij aan paracetamol of speciale medicijnen die voor het soort hoofdpijn ontwikkeld zijn (bijvoorbeeld in het geval van migraine). Wel is het natuurlijk altijd erg belangrijk om de inname richtlijnen op de bijsluiter goed te lezen. Voor je het weet heb je een medicijnafhankelijke hoofdpijn te pakken! Uiteraard hebben we ook enkele tips tegen hoofdpijn op een rij gezet:

Een goede nachtrust is de sleutel naar succes! Zorg dus voor een evenwichtige nachtrust;
Vermijd stress zo veel mogelijk;
Zorg voor een gezond dieet én voldoende lichaamsbeweging;
Drink elke dag genoeg water;
Pak je rust! Ook gedurende de dag. Neem dus voldoende pauzes tijdens het werk of andere inspannende activiteiten;
Gebruik eventueel een warm (of koud) kompres om de pijn wat te verminderen. Let op: gebruik nooit een extreem hete of koude temperatuur en zorg ervoor dat je altijd een (thee)doek om het kompres heen legt, dus niet direct op de huid.

Welke medicijnen zijn er voor hoofdpijn?

Helaas zijn er zijn geen speciale medicijnen voor hoofdpijn. Gelukkig zijn er wel verschillende zelfzorgproducten beschikbaar die de pijn kunnen verlichten of wegnemen. Denk hierbij aan het innemen van een milde pijnstiller. Lees voor de juiste dosering de bijsluiter.

Niet alle hoofdpijn vormen kunnen behandeld worden met dezelfde soort medicijnen. Daarom is het altijd belangrijk om bij twijfel contact op te nemen met de huisarts, zodat er na grondig onderzoek een diagnose gesteld kan worden.

Kun je hoofdpijn voorkomen?

Helaas is het niet mogelijk om hoofdpijn volledig te voorkomen. Vaak heb je namelijk weinig invloed op de oorzaak ervan. Is de oorzaak van jouw hoofdpijn duidelijk? Dat kan al een stuk schelen! Zorg bijvoorbeeld voor minder stress en/of een betere nachtrust wanneer je vermoedt dat de hoofdpijn hierdoor ontstaat.

Het is dus van belang om goed na te gaan om welk type hoofdpijn het gaat en wanneer het optreedt. Over het algemeen doen voldoende frisse lucht, rust en een gezond dieet al erg veel om de kans op hoofdpijn te verkleinen.

Wanneer naar de huisarts bij hoofdpijn?

Over het algemeen is hoofdpijn vrij onschuldig en is het in de meeste gevallen niet nodig om naar de huisarts te gaan. Blijf je toch maar eindeloos last houden van vervelende pijn? Bel dan toch even jouw huisarts. Hij of zij kan jou dan verder onderzoeken en advies geven. In de volgende situaties is het ook aangeraden om een belletje te plegen naar een arts:

Bij plotselinge hoofdpijn tijdens de zwangerschap (na de zesde maand);
Hoofdpijn door een ongeval, bijvoorbeeld een harde klap op het hoofd;
Hoofdpijn met uitvalsverschijnselen aan het lichaam, bijvoorbeeld moeite met praten, zien of verlamde ledematen;
Hoofdpijn en hevige pijn in de nek en/of koorts;
Plotselinge hoofdpijn en een verminderd zicht.